Morir de respirar ?

Una mortalitat qu’anariá en demens de 10% en Provença (e de 9% en França), vaquí coma podriá se tradurre un èr sens poussas finas degudas a l’òme.

Nos fariá 4500 decès evitats. Mume am’una pollucien antropica « realista », jutja l’enquista EQIS, que vèn d’èstre publicada per l’Agéncia Santat Publica França, serián 2700 mòrts de mens en Provença.
 
EQIS, o, en francès Evaluation Quantitative des Impacts Sanitaires, se basa sus la pollucien particulària, la meteò e l’estatistica de mortalitat deis annadas 2007-2008. E, estima lo metge de l’ASPF Laurença Pascal, referenta d’EQIS a Marselha, « amé Ròse-Aups-Auvernha, la Provença presenta la particularitat d’un contraste enauçat entre grandei vilas e campanhas, surbretot aquelei de montanha ».

Segon lo « scenariò realista » d’EQIS, l’esperança de vida ganhada, en Provença, e segon l’endrech onte vivon lei Provençaus, seriá de dos a sèt mes sus la basa d’un individú de trenta ans.
 
Se aquela enquista sus la relacien santat-pollucien dei poussas finas fa premier veire que lo Nòrd de la França es ben mai polluit que lo Miegjorn, fau li veire d’un pauc mai près.

En Provença, la riba de mar e la vau dau Ròse, onte s’amolonan malhums rotiers, vilas grandas e industrias son de territòris fòrça pertocats per lei poussas . Aquelei pòdon èstre de metaus, e tanben de gas quimics que se recombinan per fabricar de poussas. Largas de mens de 2,5 microns, pòdon caminar prefond dins lei paumons, e l’i entrainar asma o pièger .

Pasmens, se, en mejana, d’aquelei poussas se’n troban que 4,4 microgramas per mètre cube d’èr dins leis Aups, a l’oest de la Mar de Bèrra lei instruments ne’n relevan mai de 20 µg/m3 d’èr. Una situacien ben dins lo roge !
 
« Pas tant qu’aquò a l’ora d’ara» nos ditz Domergue Robin, lo baile d’Air Paca, que susvelha lei nivèus de pollucien atmosferica en Provença. « Despuei 2008 la reglamentacien s’es severisada au nivèu europenc, e una rafinariá provençala a barrat sei pòrtas ».

Mai d’un autre latz, se fai mai grèu per dire la noveutat dei mesuras de poussas  : « despuei dos ans podèm mesurar lei sujas negras, que li diam pereu black carbon : una particula ipèr-fina de un micron pas mai, de fums mau cremats, que nos vènon segur de l’industria e dei pòts d’escapament, mai per un bòn tèrç, pertot en Provença, dei chaminèias e dei pèiles a bòsc… Aquí deguna reglamentacien, mai un brave auvàri per l’organisme, bòrd que son tant finas lei poussas, que travèrsan lei teissuts per intrar dins lei vaissèus sanguins ».