La mitat presonièra

Fa tot bèu just una setmana dimècres 17 d’abriu una joineta siguèt violada dins un trin regionau entre Ais e Marselha, dins un vagon onte li aviá d’autrei viatjaires. Sensa ren dire mai avans que l’enquista n’en digue mai, fau quand muma rementar que la tiera comença de pas s’acabar jamai.
 

Totei se rementan pereu de Marie-Bélen, la vintenària assassinada fa un mes au destapat dau Metrò La Timòna a Marselha, e tot parier dei doás cosinas emponhaladas sus leis escaliers de la gara Sant-Carles per un tòti criminau que se reclamava de l’Estat Islamic…
 
Totei aqueleis afaires criminaus an de ponchs en comun : lei victimas son de fremas. Consideradas coma victimas facilas emai coma victimas « normalas » bòrd que suspausadament, son mai fèblas e adonc mai facilas a violar o assassinar.
 
Va sensa dire…
 
Existisse en França un Observatòri dei violéncias fachas ai fremas, e seis estatisticas son espantantas : 94 000 fremas en 2017 sarián estat victimas d’un violament o d’un assai de violament.
 
Mai que d’un còup leis agressors son arrestats. Se pòu pas dire qu’aqueu crime siegue pas punit, mai pasmens, sempre se tròban de novèus candidats a l’agressien…L’òme de 28 ans qu’a simplament pensat qu’una enfant de 15 ans èra son caçum de drech, coma son possible complici, aniràn benlèu per tres o quatre ans en preson. Pasmens la relèva serà au rendètz-vos dei crimis venents.
 
Aquela estatistica ja vertiginosa es pasmens pas mai que la part visibla de l’iceberg dei violencias fachas ai fremas.
 
La part desconeguda son lei miliers d’ agarriments que dévon subir lei fremas que decídan de menar una vida sociala. Encara divèndres passat, estabosits, avèm vist un d’aquelei caçaires testosteronisats de tròup s’impausar per se trobar un tablèu de caça en marge d’un concèrt de musica d’òc. « Que faire ?! renonciar a bèure un còup, a parlar amé de monde dins un luèc public, a venir au concèrt, e restar puslèu au mieu a agachar la TV en seguretat ? » que nos a dich la joina M. , un còup escartat lo malestrut.
 
Com’aquò, e se ditz pas pron, una mitat de la populacien se tròba mai o mens en preson. Oh ! segur una preson sensa barrons benlèu, mai per elei una preson quand muma.
 
Lo problèma nos sembla l’incredibla certituda de mai que d’un qu’a lo drech de faire ce que vòu coma vòu dau moment que s’agisse de profiechar d’una frema. Totei lei rasons seràn bònas : s’es vestida com’aquò, s’a agachat com’aquò, s’es sola adonc disponibla…de fieu en cordura li faudrà lèu adoptar un còdi per dire que vòu pas, coma lo velat dei musulmanas, mai que d’un còup una baranha sexuala puslèu qu’un senhal religiós.
 
Un problèma d’educacien adonc. L’escòla ja l’an mobilisada, mai lei familhas ? Es aquí que faudriá èstre clar sus la morala transmesa d’en pertot dins la societat, emai per « faire societat ». Perqué sus aqueu ponch avèm pas drech a la diversitat dei biais de faire…
 
E, de vèire l’exemple de nòstrei vesins espanhòus, ben faudriá benlèu faire vergonha ai violadors.
 
Lei brutas de la « Mannada » - la chinareda – qu’avián violat una joineta de dètz e vueit ans en 2016 a Pampeluna, segur lo jutge leis a liberat en 2018 : un militari e dos gardas civils entr’elei, adonc intocables. Mai son retrach es coneissut d’en pertot. Ges de proteccien de la vida privada ailà per lei « masclistes » quand passan la frontièra de l’uman.
 
Qu’una frema siegue tuada per son òme e vaquí la TV publica catalana dins la carrièra, a questionar tot lo monde : lei vesins, mai tambèn lo cònse, perqué degun d’oficiau se pòu escondre quand aquò se debana  ! Alora dins la societat, aquela practica se pòu pus escondre. La societat deu agachar ce que se debana, es pas possible d’ escobar vergonhosament sota la carpeta !
 
Finalament, ailà, maugrat lo sentiment que lei crimis còntra lei fremas son d’en pertot tot lo temps, n’en an pas tant qu’au nòstre.
 
Benlèu perqué quand la societat se pòu pas racontar d’istòrias am’aquò, lo monde dei mascles se pensa pas tant qu’a totei lei drechs, benlèu perqué lei familhas n’en pòdon alora parlar mai.
 
E se aquò pòu faire lei fremas mai liuras e pas tant espaurugadas , perqué pas va chifrar  ?