A sa frucha reconeissèm l’aubre

‘Mé leis aubres ancians dau territòri fòrça espandit dau Pargue Naturau dau Verdon, podèm dire que lo ventalh es larg. « Li a fòrça fruchaus que lo monde assaja d’aclimatar au sieu, coma lei pèras Mesonencas, que li díson com’aquò bòrd que se recòuton au moment dei meissons, o la Rascoa, que belèu li díson ansin en rason de la rugositat de sa pèu ; o encara de la Longpecot, que sa coa es pas corteta ».
 
Es un plaser d’entendre Marc Doussière parlar d’experiéncia d’aquélei fruchs dau nòstre. Segur que t’auran pas una granda importança per lei ipèrmercats, mai que son tant au còr dei Provençaus coma a son estomac !
 
Responsable animator d’aqueu projècte de conservatòri dei fruchiers dau Verdon, Marc Doussière convida lo monde an una formacion a gratis, lo sièis d’abriu a l’Ostau dau Pargue. Mai avisatz vos que fau se faire marcar lèu .
 
Lo Pargue Naturau Regionau dau Verdon es un conservatòri a cèu dubert e fòrça descentralisat. Dètz comunas li entretènon chascuna de dètz a trenta aubres, e mai de trenta particuliers li escàmbian d’ensèrts . « Estimo qu’en tres ans dau projècte avèm escambiat mai de cinc cents aubres, dins un programa que misa sus la convivialitat entre abitants afogats per lo benfach de tótei e de la bèla biodiversitat. Mai ara sembla acabat, que la Region Paca tròba que de finançar aquò sèrve de ren ».

E pasmens quin enjuec que de conservar e espandir l’area d’aquela Jelaf, un pom deliciós que demorava plus qu’en Ròia, o de la Serva, que li díson com’aquò perqué , culhida en febrier, se garda jusqu’en mai. O encara de la Gibelina, que nos vèn belèu de la paraula «  gibós  », causa que podriá èstre evidenta a cu la vei ‘mé sei excreisséncias.
 
Lo melhor de la recèrca de Marc Doussière, que pòu trabalhar tant amé d’etnològues coma amé de vièlhs dins lei vilatges, es belèu d’aver descavat la preséncia de la Bodoresca, aqueu pom que se n’en rementava una vièlha de Majastre, pròche de Santa-Crotz.
 
« Lei conservatòris de Provençal an d’empachas : lei malautiás li vènon, a Gap coma a Porcairòlas » E, coma aquéleis estructuras avián ja despuei de temps licenciat lei memòrias vidantas qu’èron per exemple una Maria Tarbouriech,  sembla mai adaptada l’idèa d’un conservatòri populari, amé de monde que desvolopa la biodiversitat au sieu, espatlejat per de saberuts coma Marc Doussière.

« Amé d’estagis de talha o d’ensèrts, e de relevats dau terren, l’ajuda de mai que d’un plantolier professionau, coma Pèire Michel, de Robion (84), assajam de favorisar l’espandiment dei socas e son entretenença. »
 
L’escomessa es qu’aquelei tèrras onte an sempre creissut leis aubres fruchaus ara tradicionaus, èran pereu lei percors de tropèus que li menàvan la matèria organica necessària. « Ara lo noirigatge a quasi desapareissut e nos fau trobar un mejan d’alimentar la tèrra avans que siegue leissivada per lei pluejas. »
 
L’autra escomessa, per lo conservatòri verdonenc, es de saupre coma aquéleis aubres suportaran lo rescaufament climatic. « Muma leis ametliers e leis oliviers que n’avèm de bèlei socas, pòdon ja plus restar au sec. Elei tanben an besonh d’aiga ».
 
De trobar una solucion, encara mai dau moment que, coma a l’ora d’ara, li a una fòga per n’en faire reviure la cultura en Provença.

Article écrit avec les suggestions lexicales de Reinat Toscano et dédié à la mémoire de Maria Tarbouriech.