partager
Chaîne de solidarité à Aix-en-Provence le 8 septembre 2013, après la destruction d'un camp Rom dans le Pays d'Aix (photo MN)
« L’escomessa est de leis alestir a viure aquí una vida de ciutadan normala » que nos ditz Rogier Mei, lo premier cònsol despuei 1977. Amé sei fònts, sei carrieras caladadas, Gardana tota neta es mai coneissuda per son centre de micròelectronica o son escòla d’engeniaires.
L’es pas tant per sa generositat. Pasmens, es la soleta ciutat provençala, per ce que sabèm, qu’aculhe vertadierament una populacien Ròm au sieu.
E en 2014, quand aquelei gents podràn trabalhar que que siegue lo mestier, son integracien serà obligatòria. Alòr perqué leis empachar de pausar cavilha a quauquei mes d’aquela echeança ?
D’en pertot aqueleis Europencs son cochats per la polícia, que manda lo prefèct quand lo premier cònsol li demanda. Mai a Gardana, onze familhas Ròms son lotjadas sus lei terrencs d’un ancian potz de mina.
Son pas anats lei cercar, lei Gardanencs, mai un matin d’octòbre 2012 an plantat cavilha aquí.
« Fau pas se messorgar, es una escomessa, un problèma ! Quand de matin aprenètz qu’una populacien Ròm es au vòstre es tras que malaisat d’i respondre dins l’urgéncia. Comprèni que d’autrei collègas sabon pas de que faire ! » se rementa lo premier cònsol de Gardana. « E a l’ora d’ara, amé leis elecciens municipalas qu’aprochan, ne’n auretz pas un solet que pensarà a son integracien… »
Pasmens dins la premiera matinada, M. Mei acampèt sei servicis comunaus : l’assaniment, l’escòla, lei servicis sociaus… e demandèt que siegue estudiat premier l’acuelh. « Dins una vila onte vesinon de gents de cinquanta originas, m’a semblat possible » que nos ditz.
L’es pas tant per sa generositat. Pasmens, es la soleta ciutat provençala, per ce que sabèm, qu’aculhe vertadierament una populacien Ròm au sieu.
E en 2014, quand aquelei gents podràn trabalhar que que siegue lo mestier, son integracien serà obligatòria. Alòr perqué leis empachar de pausar cavilha a quauquei mes d’aquela echeança ?
D’en pertot aqueleis Europencs son cochats per la polícia, que manda lo prefèct quand lo premier cònsol li demanda. Mai a Gardana, onze familhas Ròms son lotjadas sus lei terrencs d’un ancian potz de mina.
Son pas anats lei cercar, lei Gardanencs, mai un matin d’octòbre 2012 an plantat cavilha aquí.
« Fau pas se messorgar, es una escomessa, un problèma ! Quand de matin aprenètz qu’una populacien Ròm es au vòstre es tras que malaisat d’i respondre dins l’urgéncia. Comprèni que d’autrei collègas sabon pas de que faire ! » se rementa lo premier cònsol de Gardana. « E a l’ora d’ara, amé leis elecciens municipalas qu’aprochan, ne’n auretz pas un solet que pensarà a son integracien… »
Pasmens dins la premiera matinada, M. Mei acampèt sei servicis comunaus : l’assaniment, l’escòla, lei servicis sociaus… e demandèt que siegue estudiat premier l’acuelh. « Dins una vila onte vesinon de gents de cinquanta originas, m’a semblat possible » que nos ditz.
En 2014 ils pourront travailler...et rester. Il est plus que temps de jouer positif
Mai dins l’istòria de la ciutat, es lei minas qu’atrivavan toteis aquelei gents que venguèron per trabalhar. « Justament, tre lo premier de janvier 2014, aquelei Ròms podràn trabalhar dins la màger part dei mestiers » que lei restricciens a son emplec seràn levadas dins l’encastre de la construccien europenca.
« E dejà n’i a quauqueis uns que pòdon s’emplegar dins la recuperacien de residús a la desfardariá de Malespina, onte una associacien ne’n fa obrar quauqueis uns. Son de trabalhaires corajós, e am’aquò participan au desvolopament duradís au nòstre ».
Es verai, en 2014, aqueleis Europencs a drechs restrenchs podràn trabalhar coma vos e ieu. Levat que parlon pas francés. Cochats de lònga per leis autoritats despuei cinc ans, sei pichons van pas sovent a l’escòla. En veritat la repressien leis a pas ajudat per s’integrar.
« Siáu en recerca de meis escolans !» aquela declaracien, l’avèm entenduda d’una professora, venguda an’un acamp dau Caddris, lo collectiu d’aparament dei Ròms dins lo país sestian.
Aviá perdut tres de sei collegians, que sei familhas èron perseguits, d’un endrech a l’autre despuei de setmanas.
« Tot ce que veiràn d’aqueu país sont sei policiers » denoncia Arvei Guerrera. Lo 8 de setembre passat es aqueu conselhier municipau sestian d’oposicien que lancèt la cadena de solidaritat que talholava la fontassa de la Rotonda a-z-Ais (de vèire lo filme).
« E dejà n’i a quauqueis uns que pòdon s’emplegar dins la recuperacien de residús a la desfardariá de Malespina, onte una associacien ne’n fa obrar quauqueis uns. Son de trabalhaires corajós, e am’aquò participan au desvolopament duradís au nòstre ».
Es verai, en 2014, aqueleis Europencs a drechs restrenchs podràn trabalhar coma vos e ieu. Levat que parlon pas francés. Cochats de lònga per leis autoritats despuei cinc ans, sei pichons van pas sovent a l’escòla. En veritat la repressien leis a pas ajudat per s’integrar.
« Siáu en recerca de meis escolans !» aquela declaracien, l’avèm entenduda d’una professora, venguda an’un acamp dau Caddris, lo collectiu d’aparament dei Ròms dins lo país sestian.
Aviá perdut tres de sei collegians, que sei familhas èron perseguits, d’un endrech a l’autre despuei de setmanas.
« Tot ce que veiràn d’aqueu país sont sei policiers » denoncia Arvei Guerrera. Lo 8 de setembre passat es aqueu conselhier municipau sestian d’oposicien que lancèt la cadena de solidaritat que talholava la fontassa de la Rotonda a-z-Ais (de vèire lo filme).
En une semaine le camp de tôles a cédé la place à un hameau doté d'eau et d'électricité
Onze familles Roms restent à Gardanne, où le maire exige la scolarisation de tous les enfants (photo MN)
Per eu, s’agís de despensar l’argent public per integrar, reüssir una imigracien au nòstre, puslèu que de despensar per cochar de dròlles.
« La vila d’Ais e son intercomunalitat dejà an pagat cent mila €uròs per constrenher sei Ròms a partir e cavar lei terrencs onte podran pas s’entòrnar. Leis an cavats amé d’araires, mai semenan pas après per l’avenir! »
A Gardana au còntra, en una setmana lei cabanas de carton, d’estraças e de bòscs recuperats dau començament siguèron leu remplaçadas per de caravanas.
« Es pas dins la tradicien dei Ròms, que son pas nomades, mai d’associaciens nos an lèu atribuït aqueleis « ostaus » que posquèron aparar aquelei familhas dau freg e de la plueja ». Era una oportunitat que nos ditz Jòrgi Felouzis, lo director de l’Accien Sociala de Gardana.
Mai un còp una teulissa sus la tèsta dei nistons, lo mai important èra per Rogier Mei, de leis escolarisar. Totei, « tant lei filhas coma lei drollets ». Per lo premier ciutadan de Gardana, un mèstre d’escòla comunista, segur que l’educacien es lo mejan d’integrar e de liberar.
Es que la populacien Ròm nen coneissèm pas ben la cultura tradicionala. Mai lei joineis òmes son acostumats, per se maridar, de raubar lei dròllas, que mai que d’un còp an pas manco quinze ans.
Aqueleis enlevaments, de còps que li a, se fan am’una joventa consenta. Quauquei jorns puei, lei vaquí tornats, e la familha a plus que d’adobar lo maridatge per evitar la vergonha. Lo resultat, son aquelei joinas subrecargadas d’enfants, alòr qu’an mema pas vint ans.
« La vila d’Ais e son intercomunalitat dejà an pagat cent mila €uròs per constrenher sei Ròms a partir e cavar lei terrencs onte podran pas s’entòrnar. Leis an cavats amé d’araires, mai semenan pas après per l’avenir! »
A Gardana au còntra, en una setmana lei cabanas de carton, d’estraças e de bòscs recuperats dau començament siguèron leu remplaçadas per de caravanas.
« Es pas dins la tradicien dei Ròms, que son pas nomades, mai d’associaciens nos an lèu atribuït aqueleis « ostaus » que posquèron aparar aquelei familhas dau freg e de la plueja ». Era una oportunitat que nos ditz Jòrgi Felouzis, lo director de l’Accien Sociala de Gardana.
Mai un còp una teulissa sus la tèsta dei nistons, lo mai important èra per Rogier Mei, de leis escolarisar. Totei, « tant lei filhas coma lei drollets ». Per lo premier ciutadan de Gardana, un mèstre d’escòla comunista, segur que l’educacien es lo mejan d’integrar e de liberar.
Es que la populacien Ròm nen coneissèm pas ben la cultura tradicionala. Mai lei joineis òmes son acostumats, per se maridar, de raubar lei dròllas, que mai que d’un còp an pas manco quinze ans.
Aqueleis enlevaments, de còps que li a, se fan am’una joventa consenta. Quauquei jorns puei, lei vaquí tornats, e la familha a plus que d’adobar lo maridatge per evitar la vergonha. Lo resultat, son aquelei joinas subrecargadas d’enfants, alòr qu’an mema pas vint ans.
D'un coté l'Etat paie pour intégrer, de l'autre il pourchasse pour empêcher l'intégration
Gardanne a intrégré une quarantaine d'immigrations successives. Une de plus ? (photo MN)
Ara, au potz Y, onze familhas rèstan totjorn un an après. « M’agrada pas mai siáu la sola autoritat, e aviáu avisat clarament que deviá pas li aver de raubaments. Pasmens es arribat. Una dei familhas li a faugut faire Sant-Michèu », regreta lo premier cònsol qu’aviá signat una charta amé lei doze familhas, au mes de julhet, per leis engatjar ‘mé la Comuna sus lei drechs e devers deis uns e deis autres.
D’un autre costat, après un an, l’integracien es en marcha. L’estiu passat, d’adolescents ròms an participat au sejorn de vacanças qu’organisa la comuna ; tres son au collègi ; leis escòlas primàrias se son partejadas leis escolans, qu’una soleta auriá pas poscut tot d’un còp leis aculhir.
Rèsta de vèire coma leis autoritats faràn deman per jugar l’integracien. Mai la França es un país a l’Estat estrani. Alòr que lo prefect fa cochar aquelei populaciens au nòstre, dona d’argent a Gardana per menar son acuelh.
E es ce que fa lo Consèu Generau, onte pasmens se tròba pas un premier cònsol conselhier generau per menar pariera experiécia, levat d’aqueu de Velaurs qu’au mens lei fa pas cochar.
« Aquela situacien li siáu acostumat » declara mezza voce lo premier cònsol de Gardana. Alòr que lo SIDA tuava tant e tant de joines au nòstre, au començament deis annadas 1990, aviá acompanhat la creacien de La Maison. L’ostau de fin de vida dau metge Jan-Marc Lapiana, tota la regien la demandava, mai deguna ciutat ne’n voliá. Lo cònse sestian, Jan-Francés Picheral, aviá meme finançat lo projèct… dau moment que se fariá pas au sieu.
D’un autre costat, après un an, l’integracien es en marcha. L’estiu passat, d’adolescents ròms an participat au sejorn de vacanças qu’organisa la comuna ; tres son au collègi ; leis escòlas primàrias se son partejadas leis escolans, qu’una soleta auriá pas poscut tot d’un còp leis aculhir.
Rèsta de vèire coma leis autoritats faràn deman per jugar l’integracien. Mai la França es un país a l’Estat estrani. Alòr que lo prefect fa cochar aquelei populaciens au nòstre, dona d’argent a Gardana per menar son acuelh.
E es ce que fa lo Consèu Generau, onte pasmens se tròba pas un premier cònsol conselhier generau per menar pariera experiécia, levat d’aqueu de Velaurs qu’au mens lei fa pas cochar.
« Aquela situacien li siáu acostumat » declara mezza voce lo premier cònsol de Gardana. Alòr que lo SIDA tuava tant e tant de joines au nòstre, au començament deis annadas 1990, aviá acompanhat la creacien de La Maison. L’ostau de fin de vida dau metge Jan-Marc Lapiana, tota la regien la demandava, mai deguna ciutat ne’n voliá. Lo cònse sestian, Jan-Francés Picheral, aviá meme finançat lo projèct… dau moment que se fariá pas au sieu.
Quand la stabilité est retrouvée les Roms ont des stratégies familiales qui passent par l'école
Le maire de Gardanne, Roger Mei : "nous avons fait notre part, humainement, et chaque commune pourrait en faire autant. Nous pouvons apporter notre expérience" (photo MN)
« Tot parier a l’epòca, mon oposicien aviá denonciat tot de sueita mon acòrd. L’an tanben fach quand ai decidat d’aculhir aquelei paurei gents refugiats a Gardana fa un an ».
Un dei resultats, per lo premier cònsol, es « que la Lèi dau gropa, que juega de’n pertot perqué son cochats, aquí comença de far plaça a d’estrategias familialas, e lei gents penson, crèsi, a son avenir pròpri. »
Se pausa ara la questien. Dins quauquei mes lei Ròms podràn trabalhar legalament au nòstre. Per lo moment l’estatut barròque que li siguèt impausat, coma en Alemanha, limita sei possibilitats an’una tiera de 150 mestiers que pòdon faire e pas mai. Son aquelei onte lei patrons an de mau per embauchar.
Un Ròm pòu trabalhar coma coifaire, caissier, maçon, teleconselhier, metge, o pastissier, coma totei lei Romanics o lei Bulgaris, que pòdon pas faire mecanician o comptable, alòr que devon pasmens se trobar un emplec se vòlon restar en França delà de tres mes.
Un dei resultats, per lo premier cònsol, es « que la Lèi dau gropa, que juega de’n pertot perqué son cochats, aquí comença de far plaça a d’estrategias familialas, e lei gents penson, crèsi, a son avenir pròpri. »
Se pausa ara la questien. Dins quauquei mes lei Ròms podràn trabalhar legalament au nòstre. Per lo moment l’estatut barròque que li siguèt impausat, coma en Alemanha, limita sei possibilitats an’una tiera de 150 mestiers que pòdon faire e pas mai. Son aquelei onte lei patrons an de mau per embauchar.
Un Ròm pòu trabalhar coma coifaire, caissier, maçon, teleconselhier, metge, o pastissier, coma totei lei Romanics o lei Bulgaris, que pòdon pas faire mecanician o comptable, alòr que devon pasmens se trobar un emplec se vòlon restar en França delà de tres mes.
Avec des groupes restreints, l'intégration peut être aidée par les communes
Hervé Guerrera mène une lutte pied à pied avec le Caddris dans le pais d'AIx contre les expulsions : "2500 Roms parmi 2 millions et demi d'habitants ! on peut intégrer à partir d'entités réduites, à l'instar de ce que fait Gardanne" (photo MN)
Mai coma faire per lo trobar quand siatz cochats de lònga, que jamai podètz trobar lo mejan d’aprendre la lenga ?
L’evacuacien dau camp de Ròms de Lille fa una setmana, lo mai grand en França, o lei declaraciens dau menistre de l’Interior, Manuel Valls, que ditz lei Ròms non integrables, ajudan pas per leis endraiar dins l’avenir.
« Son pas mai que 2500 dins lei Bocas dau Ròse, am’una populacien de dos milions e mieg ! Fau chausir ara d’èstre positius » segon Arvei Guerrera, que participa a la defensa d’aquelei reprovats despuei la debuta. « Amé de populaciens pichonas una ciutat pòu obrar eficaçament, Gardana l’a mostrat ».
L’evacuacien dau camp de Ròms de Lille fa una setmana, lo mai grand en França, o lei declaraciens dau menistre de l’Interior, Manuel Valls, que ditz lei Ròms non integrables, ajudan pas per leis endraiar dins l’avenir.
« Son pas mai que 2500 dins lei Bocas dau Ròse, am’una populacien de dos milions e mieg ! Fau chausir ara d’èstre positius » segon Arvei Guerrera, que participa a la defensa d’aquelei reprovats despuei la debuta. « Amé de populaciens pichonas una ciutat pòu obrar eficaçament, Gardana l’a mostrat ».
Silvan Chabaud, un premiat especialista de Belaud de la Bellaudièra coma de la musica engatjada
