Gaugalin de la sieta a la tisana

Aqueste còp, anam parlar d'una planta qu'a de noms diferents segon que parlam de la flor o de la roseta. Companha del blat, amatritz de las terras bolegadas, vaquí lo gaugalin, o cacaracà, en referéncia a la color roja de sos petals que rementan la color de la cresta del gal. Emplegarèm los petals en tisana o en siròp per la tos seca, qu'alassa e qu'empacha de dormir. Ça que la, coma sas sòrres de la familha del pavòt, mas amb d'autres principis quimics mens dangieroses, favorisa la sòm.

Mas a la prima, abans de florir, aquesta planta anuala se sona d'abòrd roela o rosela, çò que vendriá del mot ròsa, que retrobam tanben dins roseta : aquò per descriure coma son plaçadas las fuèlhas, al ras del sòl. Per los que son gromands, es una de las ensaladas feras o champanèlas mai agradivas. Es doça, e ben sovent, ven en granda quantitat. Es aisit puèi de l'adobar amb d'ensaladas un pauc mai amaras.

Per ben la reconeisser, vaquí un detalh de la fuèlha : vesètz coma fa una poncha al mitan, e coma dos dets sul costat ? Aquel motiu l'anam retrobar tot de long de la fuèlha. Es una planta qu'es un pauc peluda, e lo verd es clar, un pauc cap al jaune. En cò mieu, se ditz que va butar sus las tèrras desasonadas : de compréner, la tèrras que son estadas lauradas pendent que gelava. La tèrra freja es ara dejós, mentre que la tèrra tebesa es amont.