D’una guèrra l’autra, amb de valors d’a passat temps

Segur que lei libres de remembres encombran l’edicion en lenga nòstra, tant en grafia classica coma en mistralenca. Mai que d’un vòu rementar coma èra sa pacola amb un biais de pensar que nos semblariá exotic a l’ora d’ara.
 
Lei memòrias de Joan Saubrement nos semblan diferentas, bòrd qu’eu foguèt niston de la SNCF, puei perque aquela enfança se debanèt pas au nòstre, enfin perque s’a laborat quauqua ren dins sa vida, es la mar !
 
Joan Saubrement, reviscolaire dau Centre Regionau d’Estudis Occitans de Provença, nasquèt Lorenc dins una familha de caminòts, entre Blainville e Damelevières.

Podètz imaginar la Meurthe e sei viravòuts onte d’aubres graciós trempan sei brancas sota un cèu totjorn ennivolat.
 
« Subretot lo païsatge, tant sociau coma geografic, èra marcat per la SNCF » que nos ditz. « Mei grands, mei gents, foguèron caminòts. Un mitan modèst mai segur de son gaubi, que vivián totei dins una ciutat caminòta, e pantaiavan de venir proprietaris »

Vaquí una enfança normala deis annadas mila nòu cent trenta, que nos cònta Joan Saubrement. Mai la tòca es ben de dire un temps que se podiá esperar dins l’avenir, maugrat leis auvaris.
 
E aquelei foguèron pas tot pichons, que l'autor nos ditz dins una entrevista : « ma maire crebèt l’uòu lo jorn de l’assassinat de Jaurès, e son paire la posquèt veire ren que quauquei jorns avans que de se vestir de blu e de s’enanar a la guèrra. E ieu, quand aguèri mei sièis ans, veguèri arribar d’autreis unifòrmes, verds-gris, aquelei. Mon país foguèt ocupat tre l’envasiment de la França, e liberat entre lei bèus darriers. »
 
Es la rason dau títol dau librilhon que publican leis edicions de l’IEO, « D’una guèrra l’autra ». L’autra rason es que lo premier obratge de memòrias de Joan Saubrement foguèt sonat « D’una mar l’autra », e consacrat a sei remembres de marin.

Parlarem pas d’aquelei remembres, que vau mai vos laissar lei descubrir. Mai l’important, dins aquela relacion d’a passat temps, es pas tant leis eveniments que l’i son contats que lo biais de pensar.
 
« Lei gents se coneissián totei e de s’ajudar leis uns amb leis autres èra la règla premiera. Per finalament crompar un ostau modèst a mei gents, tota la familha faguèt çò que posquèt, e mai lo païsan que vendèt sei dètz aras nos ajudèt a far Sant Miquèu amb sa carreta. »

Un sistèma solidari, onte la SNCF èra pertot. « Lo prest per crompar l’ostau, e fins qu’a ma borsa de collegian venián dau Camin de Fèrre ».

A l’ora de l’entrepresa qu’esconde sei resultats dins de paradís fiscaus, e dau caumatge generalizat per lei joines, aquela enfança pasmens modèsta mai sens solesa, semblarà a mai que d’un una mena d’Andalosia de l’Ubac.

D’una guèrra l’autra – IEO Edicions – 16 €
Article écrit avec les suggestions lexicales de Bernard Moulin, Service de la Langue Occitane (IEO)