Em’élei poudian vèire nouesto galaxìo coumo s’erian defouero. Es uno grando descuberto que siguè facho à Marsiho. N’i a agut d’àutrei, coumo lei premiero planèto estrasoulàri que siguèron descuberto à l’óusservatòri de Prouvènço Auto.
L’equipo souisso (amé Michèu Mayor e Didié Queloz) qu’a descubert Pegaso 51, la proumiero planèto dóu defouero, l’a fa gràci à-n-un istrumen alor unique counçu e coustrui à Sant-Michèu.
Lou telescòpi basti en 1953 èro pamens pas jouine en 1995, e fasié pas mai de 1,93 m, alor que s’en fasié de 10 m aiours. Ce qu’èro impourtant èro l’eisino qu’avié au fougau ; es eu que permete d’analisa la lus qu’aganto lou mirau.
Avian alor un istrumen, Eloudio, qu’avié la poussibilita de mesura lei pichóunei boulegadisso dóu movamen d’uno estello, e de poudé destousca de planèto alentour deis estello.
L’evenimen èro istourique, que fasié alor de siècle que pensavian que li avié d’àutrei planèto à l’entour deis estello sèns avé pouscu lou prouva. Dès e sèt an après sian proche de vuech centeno de planèto descuberto, que la mai procho à quatre annado-lus.
De la vie sur sur un satellite de Jupiter ?

Per la desveloupa avèn besoun de bioulougisto e de geoulogue. Cerca la vido aiours, es uno nouvello draio de la recerco. Iéu crèsi que la vido eisisto d'en pertout. Mai es uno ipoutèsi.
Coumenço pèr lou sistèmo soulàri, qu’es encaro uno interrougacien. Iéu crèsi que la vido eisisto d’en pertout. Mai es uno ipoutèsi. Li a de proujèt pèr ana vèire à l’entour de Jupiter e sei quatre grand satelite galilean.
Li a de bellei resoun de pensa que si li trovon de traço de vido. De missien espacialo soun a l’estùdi pèr ana espincha sus aquélei luno de Jupiter, mounte sian segur que li a d’aigo gelado, e quàsi segur que n’i a tambèn souto la surfàci.
Qu dis « aigo » dis poussibilita de vido. Avèn de bouéni resoun de va pensa.
L’etapo seguento sara de vèire se dins aquélei mounde que destouscan à l’entour deis estello li a de traço de vido. Acò se pòu, faudra d'en proumié analisa l’atmousfèro d’aquélei planèto estrasoulàri, en recerco d’aigo, d’ouzono e de gas carbounique que nous moustrarien la poussibilita de la vido.
Aquélei proujèt soun pas aquélei de pantaiaire, e d’eici quàuqueis annado, poudrien avança mai que lèu. Mai lou diéu mai, à l’ouro que sian soun rèn que de proujèt. Mai de bioulougisto li travaion, e avès d'especialisto de la vido dins de coundicien estrèmo.
La vie terrestre dans les conditions extrêmes aide à comprendre ce qu’elle pourrait être ailleurs dans le cosmos

Au founs de l’oucean Pacifique, à mens 4 000 mètre tambèn, avès encaro touto meno d’ourganisme vivènt, coumo de vèrme, mau-grat uno pressien qu’es pas de crèire e pus ges de lus.
Aiours dins l’univèrs poudèn bèn imagina touto meno de formo de vido.
Coumo que siegue sabèn pas coumo a apareissu la vido sus Terro. N’i a de mouleculo carbounado que soun estado descuberto sus lei meteourite, coumo dins l’espàci interstelàri. Lei mouleculo que soun a la baso de la vido se rescouentron d’en pertout dins l’univers, l'aigo d'en particulié. Mai es pas encaro la vido !
Aqueu relarg de recerco es encaro à soun coumençamen. A respèt de la vido estraterrestro sian dins la situacien qu’erian à respèt dei planèto à l’entour deis estello fa dès e sèt an. Avans 1995 èro rèn qu’uno especulacien.
E a l’ouro d’aro sian segur qu’eisiston. Mai avèn pas encaro trouva un soulet sistèmo planetàri que siegue coumo lou nouestre. Li a un mouloun de diferènci qu’es pas de crèire. Vaqui la suspresso dei grosso !
Au nouestre avèn dous famiho : lei planèto roucassouso procho dóu soulèu, e lei gròssei planèto gasouso, douos famiho bèn separado. Avèn pas encaro trouva de sistèmo au defouero em’aquelo dicoutoumìo.
Trouvan pamens de planèto giganto, e tambèn de planèto de mai en mai pichouno coumo la Terro nostro, em’uno pougnado que soun à-n-uno distànci de soun estello que laisso pensa que si li trouvarié d’aigo liquido. Dison « la zone habitable ».
Saint-Michel est toujours dans la course aux planètes

Sant-Michèu travaio encaro sus aquélei proublematico, e es encaro dins la courso de la recerco de planèto estrasoulàri au nivèu moundiau, amé lou pouderous istrumen Soufio, qu'a pres la seguido d'Eloudio au fougau dóu telescòpi de 1,93 m.
Aquélis eisino soun estado facho doumaci lou soustèn dóu Counsèu Regiounau, que tambèn a ajuda lou pagamen d'un autre istrumen qu’a cousta encaro mai car, qu’es au Chili.
N’en proufìchi pèr rapela uno lèi que couneissèn despuei quatre siècle : lei prougrès de l’astroufisico van coutrìo em’aquélei deis istrumen. Despuei Galileo, chasque còup qu’avèn coustrui un istrumen meiour que peravans, de descuberto soun arribado.
Es pas pèr rèn qu’an fa naisse lou pole de coumpetitivita Pop Sud, dedica à l’óutico qu’avié presida moun coulègo astrounomo Jaque Boulesteix.