Vivèm au país de "ges de"...

Dau tèmps que desancantonan, a chapauc e sota contraròtla d'un pichon comitat fosc, lo meme que decida per sèissanta sièis milions de personas d'un biais quasi dictatoriau, es l'arsenal legislatiu que se refòrça. Aquela França onte tot se fa en pichon cenacle sensa que la populacien pósque dire son avejaire, ne'n volètz, de veritat ?


 

Adonc lo desacantonament, sota contraròtle estrech, se's endraïat : podètz, après un mes a passejar dins vòstre km coma dins una cort de presonàssa, vos cercar un pauc de còla o de bòsc, ne'n acabar 'mé lo quartier grisàs, l'environament urban.

Es pas tant la règla que m'agrada tant pauc. Fau ce que fau : la pauretat de l'espitau public se's bastida, se pòdi dire, au lòng dau tèmps ; aqueu tèmps pas benesit, a començat vèrs 2005, quatre presidents caminan sus lo meme draiòu totjorn que mai estrech, aqueu de nòstrei possibilitats de ben gestionar la santat. Seriá pas just de ne'n faire pesar la carga sus lo solet Emmanuel Macron.

Mai aquéu, quora a desclarat una mena d'estat de guerra, en març passat, sabiá ce que fasiá ; coma un estat major en tèmps de conflict se's emparat de totei lei poders, e nos a bailèjat, un pauc coma s'eriam non de militaris, mai de presoniers de guerra, am' un tractament mai dolç. 

E coma a la guerra li a de mòrts e que lo generau decida quau sacrifiar, vaquí qu''aquelei que nos an educats, aquelei que nos an fa crebar l'uòu, quora per malastre, èran dins d'instituciens, aquelei siguèron lei sacrifiats. E avian pas lo drech de va vèire ! 

Lo resultat l'avèm : ges de mejans suplementàris despuei lo premier desacantonament, ges de plan ambiciós, ges de plan simplament, de restabliment de nòstre sistèma de santat, ges de plan de formacien d'infiermiers, ges de revalorisacien franca d'aqueu mestier...ges de...Siam devengut lo país dau "ges de..."

E mai que tot, una limitacien duradissa dau drech sagrat entre totei dei societats democraticas, lo drech d'anar e venir, fondamentau am'aqueu de la proprietat. Disi ben d'un biais duradís. 

E pasmens lei rasons dau reviure de la pandemia, nos son conegudas : l'estiu passat, segon l'Institut Espitalier Mediterranèa (IHM dau professor Raoult) que leis a sonhat, sabèm quau a transmes la covid : son de viatjaires : marin, vacanciers, imigrants tornan de visitar la familha au país e tornant per infectar la familha ela demorada au nòstre...

Sembla que la solucien neozelandèsa : confinar non pas lo monde mai lo país, faire coma Venècia dau tèmps de Casanova - acantonar en quarantena estricta - e laissar lo monde liure au dintre, aquò l'Estat s'i èra refusat.

Mai despuei lo començament d'aqueu bilhet, vos disi que l'Estat a decidit...Aquò es lo pecat tarrible dei bailes francés ; decidon de tot, de tot per totei. Un comitat de benlèu quinge personas : lo president tot potenciós que la Constitucien vòu, son premier ministre, benlèu quatre de sei collègas, e lo resta en conselhiers desconeguts o quasi, totei metges amé de preocupaciens de metges, decidon per l'ensems de la populacien nòstra. Es lo pecat originau e capitau d'aqueu país. 

Au long de totei aquelei mes qu'avèm vists ? Nòstrei premiers cònsols, dins l'inmensa majoritat, meme lei mai estenchs, siguèron pròches de preocupaciens de seis ciutadans. Elei an sachut provesir mascas e visièras, organisar lo desplaçament public, e mandar a l'ostau dei vielhs d'ajuda. Vos avèm parlat de nòstre estampaire reciclat en fabricant de visièras e emplegant per quauquei mes lo personau d'un provesaire en dangier de faillida per rason de pandemia ? E meme la premièra consola d'Ais, que pasmens es pas de meis amics politics, li fau reconéisser que tre debuta d'abriu nos aviá donat lei mascas que mancavan tant.

Lo pecat francès, amics legeires, es aquel esperit centralista aligat amé l'economia liberala, e mai que liberala : un país onte un comitat tant pichon pòu tot decidit se trufant dei deputats qu'avètz elegits, e s'assetant sus lo cònse que tanben avètz elegit. Aqueu pecat originau francés e mai que mai de la cinquena Republica, totei ne'n patissem.

Lei decisiens francas d'un òme aurián evitat encara mai de mòrts ? Lo bel afaire. Encara avèm pas comptat lei depressius que jamai aurián degut l'èstre, lei endecats laissats dins la solesa, lei vielhs qu'an solament sachut ajudar de morir, l'Estat, lei cancèrs pas sonhats, e tota una tiera de patiments qu'a chapauc descubrirèm.

La preson se fa una briga pas tant dura. Tant mielhs, mai lo sistèma que l'a instituit, aquéu, avèm de va canviar, prefondament.

Perqué, ara es evident, lo poder en França a considerat que sèissanta milions de ciutadans èron pa'ncara majors.

E pasmens son resultat siguèt, e es, simplament lamentable.