“Sant” Loís ?

Lo 25 d'agost, se festèja la “Sant Loís” un pauc d'en pertot, a Sèta, ais Aigas-Mòrtas... De son nom politic, Loís IX, “lo Prudòme”, filh de Loís VIII, lo “Lion” e de Blanca de Castilha es citat coma un rei de legenda que rend la justicia sota son rore (sembla qu'aquò siegue una invencion) e que lava leis pès bruts dei paures. Per lo francès d'Oïl es supausat estre un rei sanctificat e exemplari. Per un francès d'Òc, es au mens un tiran.

I a jà un paradòxe familhiau dei mai parlaficants : sa maire, Blanca, es la felena d'Alienor d'Aquitanha, reina de França puei d'Anglatèrra, autra figura occitana de poder e de cultura. Alienor, ela-mema, es la reire-felena de Guilhem IX d'Aquitanha, oficialament lo tot premier trobador e mai que mai grand femnassièr davant l'Eternau. Ambé una tala ascendéncia, es tristament ironic que Blanca e son filh Loís, siegon en granda partida responsables dei problèmas actuaus de la lenga occitana. Es Blanca, premier, que sostenguèt la crosada còntra leis Albigès e puei Loís que faguèt capitular lo comte Raimon VII de Tolosa. Anarèm pas parlar dei detalhs dau conflicte que se pòdon aisadament trobar. Basta de saupre que Joana, filha de Raimond, e darrièra de sa linhada, foguèt maridada a Anfós, comte de Peitieus e fraire dau rei. Loís, eu, esposèt Margarida de Provença, filha de Raimond-Berengier IV, comte de Provença, rivau dau comte de Tolosa, qu'aqueu maridatge arrenjava ben.
 
Mai basta ambé lei fachs istorics e parlam d'actualitat. Me sembla d'un marrit gost que dins d'endrechs de lenga d'Òc coma Aigas-Mòrtas, se celèbra de lònga un gus que nos faguèt tant de mau, amai aguèsse sei rasons. En mai d'aquò DOS MES après la Santa Estèla felibrenca que s'i faguèt. I a quand mema una ignorància dei grèvas senon una manca de respiech. Quauqueis ans fa, l'estatua granda de Sant Loís que se tròba sus la plaça principala de la vila, èra pintrada de roge o se pendolava au còu una pancarta marcada “ASSASSIN”. Aquò, l'ai agut vist. Un òme politic de l'encontrada declarèt mema que lei gènts avián “una memòri d'elefant”. Sabi pas s'arribèt aquest an. Me rampèli aquest afaire a Lavaur onte d'agents immobiliers gaire escarabilhats avián vougut nomar “Simon de Montfort” o quauquaren coma aquò un lotjament tot nau. Lei gents de l'encontrada se'n estofèron. Urosament que foguèt abandonat.
 
“Sant Loís” bastiguèt lei barris d'Aigas-Mòrtas, benlèu, mai n'en demòra pas mens que nos colonisèt, Tolosa e Provènça compresas. Li fasèm tròp d'onor a mon gost e seis accions son tròp oblidadas.

Sara Laurens et professeure d'occitan à Marseille et membre du Pen Club d'Occitania