Vaqui la niue deis estello que toumbon


Jusqu’au 17 décembre la Terre rencontre les restes de l’astéroïde Phaeton. De ce rendez-vous annuel il résulte des pluies « d’étoiles tombantes » comme on dit en provençal. L'astronome Jean-Pierre Sivan nous dira qu’il ne faut pas toutefois en attendre un spectacle grandiose, surtout pour l’observateur urbain.



Pluies d'étoiles filantes surtout dans la nuit de mardi à mercredi, si l'éclairage de ville ne vous en prive pas... (photo XDR)
Dins la niue dóu 13 au 14 de decembre, lis estello que toumbon devrien èstre un mouloun. Es la niue di Geminido. Qu’es acò ?
 
Jan-Pèire Sivan - "Les étoiles filantes", crese qu’es uno escasènço de moustra lou biais imajous e councrèt de nosto lengo. D’efèt, coume lou sabès, en Prouvènço, se parlo  pas tant d’estello que fuso, mai pulèu  d’estello que toumbo. E acò es un bon biais de dire !

Quand, pèr cop d’astre,  vesès aquéu fenoumène dins lou cèu, segur que s’agis pas d’uno estello mai avès bèn quaucarèn que toumbo sus la planèto nostro.

De cop que i’a, dins sa majestouso caminado alentour dóu Soulèu, la Terro rescountro de pichoun gran de póusso, vo de pichoto peireto que vènon pica l’atmousfèro auto de la planèto nostro e, souto l’efèt dóu fretamen, van crema e dounc douna uno traço luminouso.

Es ço qu’es previst dins la niue dóu 13 au 14 de desèmbre que vèn. La Terro rescountrara un nivoulas de gran de matèri interplanetàri.

De meteourito que podon blessa

Jean-Pierre Sivan dirigeait l'Observatoire de Haute-Provence, quand une équipe suisse y a découvert la première exo planète, en 1995. Il a ensuite dirigé l'Observatoire Astronomique de Marseille-Provence (photo MN)
Acò di li a d’àutris óujèt celèste que toumbon, leva d’aquéli niue especialo ?
 
JPS - Avès uno tiero de rescontre coume aquéu d’aqui que soun previst mai, de cop que i’a, lou rescontre es pas previst, en mai d’acò l’oujèt que vèn pica la Terro pòu èstre grandaras e la resulto de l'acipado pòu èstre catastroufico pèr nosto planèto. I’a gaire de tèms,  lou 15 de febrié de 2013, avès agu la meteourito de Tcheliabinsk, espetaclouso mai amé de centenau de blessa …. I'a agu d'àutris evenimen coume aquéu d'aqui dins lou passa e n'en aurés d'àutri dins l'avenidou !

Lis agènci espacialo an de proujèt pèr desvia d'asterouïde que sarien à mand de veni turta la Terro.
 
Pèr aquesto niue a priori n’i’a pas ges de risco, mai crese que fau pas trop pantaia : d'un caire se pòu pas dire eisatamen la frequènci dóu fenoumène e d'un autre caire  aurés uno luno tras que brihanto dins lou cèu e pèr vertadieramen aprouficha de l’espectacle, faudra un cèu tras que clar, sènso niéu, sènso nèblo,e, naturalamen, sènso poulucioun luminouso.

Lou biais d'esclaira li vilo es uno empacho

Li carto nous fan vèire li lus di vilo. N’i a toujour que mai. La poulucioun luminouso es uno empacho vertadiero per alucar l’estelan ?
 
JPS -Se n’en parlo pas trop d’aquelo poulucioun, maugrat que siegue un sujèt d’uno impourtanço majo.

Lou biais d’escleira li vilo e meme li pichot vilajoun es uno vergougno vertadiero ! La majo part de l’energìo es perdudo, lis image de la Terro aniue que soun pres despièi l’espàci mostron lou  grandaras degaiage d’energìo !

Lis ome que despièi toujour an viscu en ousmòsi amé l’estelan n’en soun despièi un siècle coumpletamen dessepara. Mai que la mita de la poupulacioun moundialo es dins li vilo e aquelo proupourcioun crèis de countùni, bèn talamen qu’avès de milié de miliasso d’èstre uman qu’an jamai vist la lus d’uno estello ! Sarié pamens bèn simple de pas escleira lou cèu !
Eclairage nocturne à Barcelona. La pollution lumineuse du ciel nocturne prive une grande partie de la population du rapport, visuel comme symbolique, avec le cosmos (photo MN)

Ecrit en graphie mistralienne avec les suggestions d'Alain Barthélemy-Vigouroux

Mardi 13 Décembre 2016
Michel Neumuller