Quau contraròtla quau ?

Una entrevista amé Martin Crimp, lo decorator d'Escrich sus la pèu, creat per lo Festivau d'Ais en 2012.


Le Festival d’Aix crée cet été un opéra de George Benjamin, « Written on skin », qui adapte la vida de Cabestanh, affreuse histoire d’un troubadour séduit par sa dame puis tué par le mari. Qui contrôle qui en matière de sexualité s’est demandé le librettiste Martin Crimp ? Et quel rôle joue le corps dans l’univers des passions humaines ?



En répétition avec Barbara Hannigan et Bejun Mehta. (photo Pascal Victor )
Quelle connaissance de l'œuvre de Guilhem de Cabestanh aviez-vous avant d’écrire cet ouvrage ? Et des troubadours catalans et occitans en général ?
 
Sabiáu ren de ren dei trobadors o mai dei tèxtes occitans. Foguèri iniciat a la razon dau « Còr manjat » per Bill Burgwinkle, qu’es professor de lengas medievalas a l’Universitat de Cambridge. Foguèt per ieu un plaser de descobrir lei formas poeticas, mai que d’un còp complèxas, d’aquelei cants de trobadors e, en guisa d’omenatge, ai escondut quauquei linhas d’un poèma de Cabestanh dins lo libret :
 
Aissi cum selh que laissa’l fuelh
E pren de las flors la gensor,
Ai eu chauzit en un aut bruelh
Sobre totas la belhazor
 
(Tout comme celui qui laisse le feuillage           
Et prend des fleurs la plus gracieuse,
J'ai choisi, moi, sur une haute pousse
De toutes la plus belle. )

Mai per ieu èra la descobèrta de la razo propriament dicha. Foguèri inspirat per la pròsa narrativa condensada de son autor anonim.


Martin Crimp lors des repetitions de Written on skin, à Londres voici quelques semaines (photo Stephen Cummisky)
Pourquoi avoir choisi justement de transposer la vie de Cabestanh pour aborder le thème du pouvoir et de l’orgueil ?
 
Foguèri espantat, dins aquela razon, per lo biais d’aquela frema de prendre lo contraròtle. Es ela qu’endraia Guilhem dins son amoreta, e mai ela que manipula l’acarament entre Guilhem e son òme. Lo marit assaja de restablir son contraròtle e de punir sa frema, tuant son amador, puei donant son còr a manjar a sa molher infidèla. Mai aquò fa ren que d’incitar aquela d’aquí a escometre encara mai son òme. La question centrala de l’opèra es aqueu racònte d’una frema que refusa d’èstre subordenada a un òme, que vòu contrarotlar sa sexualitat.
 
Avez-vous voulu y soulever d’autres questions ?
 
Levat de saupre quau contraròtla la sexualitat dei fremas – question encara pron pertinenta dins nòstra societat « pòstfeminista » - ai vougut explorar, amb aqueu personatge dau marit d’Agnès, çò qu’empenhe un òme « ben » a cometre un crime tant violent. Reagisse segon lei còdes religiós de son epòca. Mai, precisament, es aquela « dependéncia a la puretat » que lo mena a la violéncia. Aquò dich, vaquí un autre aspècte interessant e potencialament subversiu de la razon originala : l’istòria es pas confòrma ambe l’ideau cavalairós de fin’amor (cu podriá consentir an un « pareu a tres » cortés ?). Au contrari, es explicitament sexuala e violenta.

Comment le personnage de l’enlumineur est-il incarné sur scène ? Au fond est-ce que le seul personnage d’Agnès compte dans votre propos ?

 

L’enluminaire es ben present sus scèna. Li disi simplament « The Boy ». Es lo tresen personatge màger de l’opèra. De trobador l’ai chanjat en enluminaire per la rason qu’amb aquò pòdi mielhs imatjar, rendre visuau lo tèxte d’un biais concrèt, quand aquel enluminaire depinta seis pròpreis imatges. Coma tot lo monde canta dins una opèra, me siáu dich que d’i far jogar lo personatge d’un cantaire, seriá redondant.

 

Mai i a encara mai important ; lo ròtle de l’enluminaire es jogat dins l’opèra per un èstre subrenaturau, un àngel dau sègle 21, que participa a la reconstitucion d’aquela istòria anciana per descobrir la dolor e lo plaser de l’èstre uman. Vòu saupre çò qu’es d’èstre aimat, e tanben çò qu’es d’èstre assassinat e de morir. Mai que tot benlèu, aquela opèra parla dau còrs uman que, per citar l’autor portugués José Saramago « tèn au còp lo cèu ambe l’infèrn ».


Samedi 30 Juin 2012
Michel Neumuller amé l'ajuda de Sarà Laurens (trad. anglesa)