Ara, en Austràlia, es impressionant de veire l’utilisacion toristica e autra que si fa de la civilisacion aborigena. Lei ciutats començan de metre en valor leis ancians noms aborigenes, per exemple (tè ? tot aquò èra pas un grand espaci vueje ? Fuguèt adonc vujat ?). Vos sovenetz coma ieu dei jòcs olimpics de Sydney e de la joventa qu’abrèt la flama olimpica au començament, avant de ganhar una medalha d’aur per “son” país. Fau dire que, fòrça oficialament l’aguèt un acte de reconciliacion dau pòple – vos ramentariá coma quauqua-ren dei reparacions istoricas que ne’n parlava Lang en 81...
Gerard Gouiran (univ Montpellier)
Es fòrça interessant de visitar a Sydney lo museu nacionau qu’una part n’es consacrada ais Aborigenes : si li vetz de mesas en scena fòrça intelligentas en qué de gents vos parlan dins sa lenga de sa civilisacion e de çò que significa per elei aqueu monde dau sòmni, tant malaisit de compréner per nautrei. Quauquei tableus vos mòstran d’imatges d’integracion : una joventa fòrça eleganta que dona un pauc d’èr a la ministra americana e mai un Aborigena vestit d’aquel inenarrabla peluca dei jutges de l’ancian emperi britanic que, e mai sus un blanc dona l’impression que dins lei tribunaus carnaval si festeja tot l’an.
Vos còntan tanbèn una istòria que vos dona la fernison dins l’esquina. Sabètz bessai que dempuei un cinquantenau d’ans l’art aborigene s’es fach conóisser sus lei mercats mai importants : de representacions d’aquest camin dau sòmni que ne’n parlavi adès. Ai oblidat lo nom dau pintre aborigene que fuguèt lo premier a daverar una reconoissença internacionala, mai aquò pausèt un fuble de problèmas. D’aqueu temps, entre leis annadas 40 e cinquanta, leis Aborigenas èran pas de ciutadans australians, n’avián pas lo drech qu’èran considerats coma de minors, totjorn tengut d’a ment per l’estat : èran pas liures de si marridar ambé cu volián, de frequentar cu volián ; avètz bessai ausit parlar d’aqueleis enfants que fuguèron raubats a sei parents per lei far abarir dins ‘la’ civilisacion, la bòna, la crestiana, la nòstra.
Ansin, lo pintre ganhava d’argent e li faguèron pagar de taxas, e mai fuguèsse pas ciutadan australian. Per encausa de la reconeissença internacionala de son talent, un jorn venguèt que la reina (bèn, òc, Australia es pas una republica en principi !) li donèt aquela preciosa ciutadanitat, per eu e per sa femna, mai seis enfants contunhavan de pas èstre de ciutadans : la mesura podiá pas èstre qu’una excepcion. Per far breu, venem a la fin de l’istòria, fin tant laida coma la civilisacion. Lei ciutadans australians an lo drech de beure d’arcòl, leis Aborigenes, non. Lo pintre fuguèt acusat d’aguer donat d’arcol a beure a un amic a son ostau, e l’amic èra aborigene... Per aquò, bèn logicament, fuguèt mandat quauquei mes en preson, que la civilisacion fasiá bèn son trebalh de proteccion. E quauquei mes après que lo larguèron, son còr s’arrestèt.
Vos còntan tanbèn una istòria que vos dona la fernison dins l’esquina. Sabètz bessai que dempuei un cinquantenau d’ans l’art aborigene s’es fach conóisser sus lei mercats mai importants : de representacions d’aquest camin dau sòmni que ne’n parlavi adès. Ai oblidat lo nom dau pintre aborigene que fuguèt lo premier a daverar una reconoissença internacionala, mai aquò pausèt un fuble de problèmas. D’aqueu temps, entre leis annadas 40 e cinquanta, leis Aborigenas èran pas de ciutadans australians, n’avián pas lo drech qu’èran considerats coma de minors, totjorn tengut d’a ment per l’estat : èran pas liures de si marridar ambé cu volián, de frequentar cu volián ; avètz bessai ausit parlar d’aqueleis enfants que fuguèron raubats a sei parents per lei far abarir dins ‘la’ civilisacion, la bòna, la crestiana, la nòstra.
Ansin, lo pintre ganhava d’argent e li faguèron pagar de taxas, e mai fuguèsse pas ciutadan australian. Per encausa de la reconeissença internacionala de son talent, un jorn venguèt que la reina (bèn, òc, Australia es pas una republica en principi !) li donèt aquela preciosa ciutadanitat, per eu e per sa femna, mai seis enfants contunhavan de pas èstre de ciutadans : la mesura podiá pas èstre qu’una excepcion. Per far breu, venem a la fin de l’istòria, fin tant laida coma la civilisacion. Lei ciutadans australians an lo drech de beure d’arcòl, leis Aborigenes, non. Lo pintre fuguèt acusat d’aguer donat d’arcol a beure a un amic a son ostau, e l’amic èra aborigene... Per aquò, bèn logicament, fuguèt mandat quauquei mes en preson, que la civilisacion fasiá bèn son trebalh de proteccion. E quauquei mes après que lo larguèron, son còr s’arrestèt.
Avec Robert Lafont (à d.) Fonds Martel.
Pas verai que si pòdon legir de polideis istòrias au museu de Sydney ? Coma si pòt far que de gents qu’aplicavan dins leis annadas 50 encara una politica ansin nos ajan tant ajudats dins la guerra contra lo fascisme ? L’ideologia e lo racisme son de causas bèn misteriosas que devon pas gaire a la logica.
O, segur que tot a ben chanjat dempiei leis annadas 50 : vuei, lei botilhas de vin australian, qu’es dei melhors, e mai un pauc fòrt, an sovent de noms de luecs en una dei nombroseis lengas aborigenas, mai tanben quora tomba la nuech a Alice Springs e tanbèn de bòn matin, quand lei magasins per lei toristas son pas encara duberts, vesètz per carriera de gents que semblan d’ombras e qu’an l’er totalament desplaçats dins un país que fuguèt lo sieu.
Coma es que podriá l’aguer de reparacions istoricas per de causas ansin ?
O, segur que tot a ben chanjat dempiei leis annadas 50 : vuei, lei botilhas de vin australian, qu’es dei melhors, e mai un pauc fòrt, an sovent de noms de luecs en una dei nombroseis lengas aborigenas, mai tanben quora tomba la nuech a Alice Springs e tanbèn de bòn matin, quand lei magasins per lei toristas son pas encara duberts, vesètz per carriera de gents que semblan d’ombras e qu’an l’er totalament desplaçats dins un país que fuguèt lo sieu.
Coma es que podriá l’aguer de reparacions istoricas per de causas ansin ?
Article originellement publié dans le magazine Aquò d'Aquí n° 187 de septembre 2005