Escòcia : lo “non” de la paur còntra lo “òc” de la joinessa

Despuei quasi tres ans de debats, es fach : Escocia a votat sus la question de son independéncia. A 55%, leis Escossés an chausit de demorar dins l’union politica que formèron fai ara 307 ans, quand lo Parlament escossés votèt sa dissolucion e l’union amb lo Parlament anglés, en 1707.
 
 Lei coronas èran ja estadas unidas en 1603, quand la Cort reala d’Escòcia mudèt a Londres (e lo Rei d’Escòcia venguèt tanben Rei d’Anglaterra).
 
A l’epòca, lei causas de l’union fuguèran diversas : economicas mai tanben politicas e religiosas.
 
Economicas, que l’union amb Anglaterra permetiá un accés ai mercats coloniaus qu’Anglaterra èra a si bastir.
 
 Politicas tanben que lei questions dinasticas rendián incertanas lo sostenh dei nòbles escossés a l’eritier (alemand e protestant) que la reina d’Anglaterra de l’epòca s’era chausida. De son ponch de vista a ela, èra necite de contenir una Escòcia que ja menaçava l’union dei coronas—lo melhor biais èra segur de ne’n suprimir tota autonomia politica.
 
Politicas e religiosas finalament, que lo nòrd de l’illa èra un dangier constant per Anglaterra: lo partit catolic escocés, alliat ai reis de França, menaçava la patz en Anglaterra, que viviá sota la paur constanta d’una invasion franco-escossésa (coma lei protestants d’Escòcia d’alhors, que vesián favorablament l’union amb un país protestant).

Encuei, lei rasons dau manten o de la rompedura de l’union an gaire cambiats. Son majoritariament politicas e economicas, puslèu que culturalas.
 
Economicas, que lei ressorças naturalas dau Reiaume Unit de Granda Bretanha e d’Irlanda dau Nòrd son par la màger part en Escòcia : pèsca, petròli, gas etc.   
 
Politicas tanben, perqué ara la menaça per Anglaterra es pus França, mai se sòna Russia, o Union Europenca. Una Escòcia europenca significariá un Reiaume Unit aflaquit dins aquela mema union o en defòra, coma dins l’OTAN o au Conseu de seguritat dei Nacions Unidas.
 
La populacion escossesa fòrma una part minima de la populacion britanica, mai simbolicament, e politicament (que soventei fes son la mema causa) l’ex-Empèri britanic podiá pas laissar s’acabar çò que n’aviá fach l’esquina durant de sègles.
 
Reduch a l’Anglaterra, au País de Galas e a l’Irlanda dau Nòrd, que pesariá lo Reiaume Unit dins leis afaires dau monde? 

Per leis independentistas, la rason politica es tras que simpla: evitar d’èstre dirigit per un govèrn conservator (majoritaris en Anglaterra, qu’a una populacion tala que fai que de fach lo vòte escossés compte pauc), o piéger encara per un govèrn de conservators alliat amb l’extrema-drecha de l’UKIP (partit xenofòb tras que populari en Anglaterra).
 
L’objectiu de la majoritat dei partisans d’una Escòcia independenta èra la justicia sociala, la lucha contra leis inegalitats socialas (a sèt estacions de metro de diferéncia a Glasgow l’esperança de vida pòt variar de 25 ans), lo militarisme (amb lo refús de la basa militària nucleària americano-britanica sus la còsta oest dau país) e la democracia.
 
Una democracia que passa per una redistribucion dei terras, per de poders mai accessibles a la populacion, e que passa per una reducion deis inegalitats.
 
S’es fòrça citat durant la campanha la frasa d’Adam Smith, economista escocés fondator de la pensada liberala moderna mai que disiá qu’un país pòt pas èstre liure s’una part importanta de la populacion viu dins la pobretat.
 
Segur, una Escòcia independenta seriá pas estat lo paradís socialista e ecologista qu’eriam nombrós de vouguer.
 
Pasmens, lei fòrça democraticas liberadas durant a campanha garantissián un nivèu d’implicacion de la populacion, de participacion au debat colectiu essenciau per una democracia viva e per lo contraròtle de l’accion politica.
 
Aquela participacion passèt mai que mai per lei malhums sociaus, que quasi tota la premsa escossesa e britanica faguèt campanha per lo “non” (doas excepcions: Shetland News ai Shetland e lo Sunday Herald, basat a Glasgow.
 

Mai pron dei principis. Agacham un pauc lei resultats.
 
Per lo Oc: leis òmes mai que lei femnas; lei joves mai que lei vielhs ; la senestra mai que la drecha. Segon l’institut (conservator) Lord Ashcroft Polls (basat sus 2000 personas) 45% deis òmes votèron per l’independéncia, 44% dei femnas, 71% dei 16-17 ans (que, excepcionalament, aguèron lo drech de vòte) mai solament 27% dei mai de 65 ans. Fòra lei 17-18 ans, lei grops mai favorables a l’independéncia fuguèt aqueu dei 25-54 ans, amb una poncha per lei 25-34 ans amb 59% de Òc.  
 
Posquèri gaire participar a la campanha que la màger part dau temps siáu en Norveja. Mai lo temps que passèri a faire campanha (per lo Òc Verd) posquèri verificar aquelei tendéncias. Era pron aisit de saupre quau anava prene lo desplegant, quau l’anava ignorar, e quau m’anava bramar subre.
 
Per lo dire lèu lèu : aquelei qu’avián quicòm a aparar (d’investiments financiaris, una retirada, de terras (la noblessa — eh vò, dins aqueste paradís democratica la terra es encara de la noblessa) etc. votèron per lo status quo : Edimborg en particular, la capitala, se prononcièt per lo manten de l’union.   
 
Aquelei qu’avián ren de perdre votèron per l’independéncia : lei classas popularas (Glasgow e Dundee an mes lo Òc primier), joines, caumaires, artistas etc. Naturalament son que de tendéncias ; e d’excepcions n’i a agut a boudre segurament.
 
Se podriá dire qu’es un fach classic dau nacionalisme : la borgesiá s’unís amb lei classas popularas per assegurar, en generau, la fortuna dei primiers.
 
Es verai que l’a agut de suportaires per l’independencia pron influents dins lo monde de l’entrepresa. Pasmens, una comparason rapida dei tieras dei entrepresas en favor de e contre l’independéncia mòstra que lei multinacionalas volián pas de la secession, mentre que demieg leis independentistas trobam fòrça entrepresas localas e pichonas.
 
Doas anecdotas pas tan anecdotalas qu’aquò : Rupert Murdoch, proprietari (asutralian) de Sky TV, dau Times, dau Sun e d’un molonàs de jornaus dins lo monde entier faguèt saupre a un moment que l’idea d’una Escòcia independenta l’interessava. Finalament donèt pas son sosten (ni aqueu de sei jornaus) en diguènt que l’aviá tròp d’ecologistas e de socialistas dins lo moviment. Seconda anecdota: quand s’anoncièt dins lei sondatges que lo Òc èra passat davans, la liure esterling reculèt sus lei mercats financiers. Aqueste matin dau 19 setembre, tre la desfacha anonciada, se portava fòrça mielhs.

Aquò nos dèu donar a pensar. Per quant a ieu, per quant a çò qu’ai vist (es a dire d’una perspectiva de trentenari, urban e universitari — belèu pas representatiu doncas) lo moviment per l’independéncia èra mai que mai comparable ais Indignados espanhòus, ais Occupy Wall Street, e per part ai revolucions arabas.
 
Segur qu’era pas l’intencion dau Scottish National Party au principi, mai la franja intellectuala  e artistica de la senèstra radicala e ecologista escossesa s’apoderèt aquela offerta politica nòva e la faguèt sieuna.
 
Ne’n faguèt un moviment vertadierament populari. E lo mai important: ne’n faguèt un moviment sociau amb de preocupacions socialas (seguritat sociala; egalitat dei sèxes; educacion etc.) e coma una respònsa de senèstra ai politicas liberticidas e inegalirarias dau govèrn de Westminster a Londres.
 
Valent a dire que, a mon vejaire, lei Catalans qu’èran venguts a molons per l’occasion, vestits de a senyera, lei sardes amb sei pancartas que disián “Sardinia is not Italy, Scotland is not England” (sic) avián pas comprés grand causa a l’afaire. Non solament Escòcia es jamai estat Anglaterra, mai subretot, mai que la question nacionala, es la question sociala e democratica qu’èra en juòc aquí—pas la question identitària, nimai la culturala.
 
Davans aqueleis enjòcs, la respònsa dei interés financiers de la City de Londres, alliada amb lo govèrn britanic (e quora disi alliada, de fach vòli dire que son una e la mema causa) e totei lei partits politics britanics, l’ataca ferotja dei bancas e dei multinacionalas americanas e britanicas que subretot volián pas d’empachas au business, d’onte que vengan, fuguèt orrorosa, e sensa pietat. Per aquò, aqueu Non a lo gost amar de la paur—contra lo pòple, còntra la democracia, còntra lo debat, e còntra la libertat.
 
Ara qué? Ara ren. Siam condemnats a esperar qu’eventualament lei partits politics britanics respectèsson sei promessas de mai de poder per lo parlament escossés, mai es pas vertadierament la question.
 
Lo Parlament viu de l’argent que li dona Londres, e fins ara lei impòsts son pagats directament ailà, pas a Edimborg.
 
Es a dire, au moment que lo govèrn britanic es a privatizar la Pòsta e lo servici de seguritat sociala, que son manten en Escòcia depend de la volontat de Londres. Dins lo melhor dei cas se parla de la transformacion dau Reiaume Unit en federacion. 

Pasmens, ren? vertadierament? Non, aquò sembla impossible. Lo moviment populari, intellectuau e sociau engatjat despuei dos ans dins tot lo país s’arrestarà pas.
 
Lo monde an pres consciéncia de la necessitat dau debat. Se son parlat. An escambiat, argumentat. An aprés a debatre de drech constitucionau, d’economia, de seguritat sociala.
 
An montat de medias alternatius, an aprés non solament a pus dependre dei canaus officiaus mai a utilizar lei malhums alternatius per diffusar d’idèas, Twitter en particular.
 
A taula, lei familhas se son parlat : non solament lei 16/17 ans an poscut votar, una experiéncia qu’oblidaràn pas, mai fuguèron politizats—e li agradèt.
 
Mielhs encara: lei enfants ben mai joines an ausit tot aquelei debats, an pres part, an pausat de questions, se son estrambordats: son elei leis electors de deman, e partan amb una bòna basa per se bastir un futur.
 
Lo vielh monde creba, e lo novèu a de mau de náisser, mai es a crebar l’uòu.

Lire également l'analyse pré-scrutin de Jaume Costa